دست و مچ مجموعه ای از استخوان ها، تاندون ها، عضلات، اعصاب، رگ ها، لیگامان ها و سایر بافت های مرتبط است که مجموعه ای از حرکات را برای ما فراهم می سازند تا نیازهای زندگی روزمره خود را برآورده سازیم. به علت استفاده مداوم از اندام فوقانی، دست و مچ معمولا در معرض آسیب هستند. هرگونه آسیب مستقیم یا پارگی می تواند منجر به عواقب جدی شود. کوچکترین آسیب به آن بر توانایی های ساده و پیچیده فرد اثر می گذارد. کاردرمانی در مشکلات دست؛ با تشخیص مناسب، ارزیابی و مداخله بهنگام برای آسیب دست از عوارض بلند مدت جلوگیری می کند و ناتوانی فرد را کاهش می دهد.

 

کاردرمانی دست چیست

کاردرمانی دست برای کمک به بهبود شرایط دست ها و اندام فوقانی در مشکلات ارتوپدی کمک می کند و عملکرد دست ها و اندام فوقانی را بهبود می بخشد. از آن جایی که دست ها نقش مهمی در زندگی ما و انجام فعالیت های روزمره دارند آسیب دیدگی و بروز هرگونه مشکلی در آن ها می تواند منجر به بروز اختلال جدی در کار و فعالیت افراد شود. بهبود حرکات دست پس از آسیب دیدگی و جراحی های دست یکی از اهداف کاردرمانی دست است. کاردرمانی نقش موثر در بازیابی توانایی های اندام های فوقانی داشته و به بهبود عملکرد دست ها پس از بیماری ، آسیب دیدگی و جراحی کمک می کند. کاردرمانگر برای کمک به کاهش درد، التهاب و تاثیرات ضایعه و به حداکثر رساندن استقلال فرد از موثرترین متدهای توانبخشی بهره می برد و در صورت نیاز استفاده از وسایل کمک را نیز توصیه می کند. کاردرمانگر همچنین با ارائه تمریناتی به افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی مفاصل و نیز افزایش قدرت عضلات دست ها کمک می کند.

 

چه کسانی نیاز به کاردرمانی دست دارند؟

1. عوارض پس از جراحی های دست و اندام های فوقانی
2. آسیب های اعصاب
3. آسیب های پس از سوختگی
4. سندرم تونل کارپال
5. سندرم دکرون
6. آسیب مفاصل انگشتان
7. آرتریت دست
8. شکستگی و دررفتگی مچ دست ، انگشتان دست و آرنج
9. اختلال حسی و عصبی دست
10. بیماری هایی مانند سندرم آرنج تنیس بازان و گلف بازان
11. ضعف و اختلال در عملکرد دست ها در اثر سکته مغزی ، فلج مغزی و …

 

وسایل و تجهیزات کاردرمانی دست

در ادامه به معرفی مهمترین وسایل کاردرمانی دست می پردازیم تا بیشتر با آنها آشنا شوید.

 

خمیر پاتی

خمیرپاتی یا خمیردرمانی با رنگ‌های مختلف که هر کدام دارای مقاومت و سفتی مختلفی هستند به منظور تقویت انگشتان دست، دامنه حرکتی انگشتان دست، قدرت گرفتن و بهبود رها کردن دست، دست ورزی و مهارت‌های ریز دست کاربرد بسیار زیادی دارد.

 

اگزربورد

اگزربورد وسیله چوبی با تکه‌های چوبی متشکل از شکل‌های مختلف جهت انواع گرفتن همراه با مقاومت، مخصوص گرفتن‌های ریز دست می‌باشد . گرفتن کروی، گرفتن استوانه‌ای، گرفتن دیسکی شکل، گرفتن کلید، گرفتن سه انگشتی و گرفتن دو انگشتی مهم‌ترین حرکاتی هستند که بوسیله اگزربورد می‌توان تقویت نمود.

 

فپس برای کاردرمانی انگشتان دست

این وسیله از جنس چوب یا فلز می‌تواند درست شده باشد. این وسیله بیشتر برای تقویت حرکات مچ دست طراحی شده است. هر چند یک نوع از گرفتن دست که گرفتن استوانه‌ای گفته می‌شود نیز در این حرکت تقویت می‌گردد ولی بیشترین کاربرد این وسیله در کاردرمانی دست خم کردن مچ، باز کردن مچ، چرخش رو به داخل و چرخش رو به خارج مچ دست است. هم در اختلالات ارتوپدی و هم در اختلالات مغز و اعصاب این وسیله کمک زیادی به بیماران در بهبود حرکات مچ دست می‌نماید.

 

دیجی فلکس

این وسیله متشکل از مواد پلاستیکی و فنرهای مقاومتی بسیار کوچک جهت تقویت عضلات انگشت و و بهبود دامنه حرکتی مفاصل انگشت می‌باشد. معمولا بعد از شکستگی انگشتان دست، پارگی تاندون‌های دست، پیوند دست قطع شده، انتقال تاندون یا تاندون ترانسفر و دیگر اختلالات نظیر سندرم تونل کارپ این وسیله کاربرد زیادی دارد.

 

واکینگ شولدر

وسیله‌ای چوبی که بر روی دیوار نصب شده و عمدتا جهت تقویت عضلات شانه استفاده می‌شود .مهم‌ترین حرکت در کاردرمانی دست با این وسیله تقویت بالابردن در عضلات شانه است. هرچند بسته به شرایط بیمار و خلاقیت کاردرمانگر دست حرکات دیگر دست را نیز می‌توان با این وسیله تقویت نمود .

 

وند ابزار کاردرمانی انگشتان دست

وند یا چوب مخصوص کاردرمانی، وسیله‌ای پر کاربرد در کاردرمانی دست بیماران می‌باشد. از این وسیله برای کاردرمانی دست بیماران سکته مغزی، کاردرمانی دست بیماران ام اس، کاردرمانی دست بیماران پارکینسون، کاردرمانی دست بیماران ضربه مغزی و کاردرمانی مچ دست بسیار استفاده می‌شود. به جزء استفاده در قسمت کاردرمانی دست از این وسیله در قسمت کاردرمانی تنه هم استفاده می‌شود.

 

یو پی اس

وسیله چوبی و کروی شکل که جهت تقویت حرکت چرخش رو به خارج و چرخش رو به داخل ساعد در بیماران استفاده می‌شود. این وسیله با توجه به شکل و ساختار خاص خود بیشتر برای بیمارانی کاربرد دارد که حرکت چرخش رو به داخل و رو به خارج ساعد در آنها ضعیف است و به نوعی با این وسیله حرکت کمکی فعال انجام می‌دهند.

 

پگ بورد

وسیله‌ای چوبی با قطعات ریز فلزی، جهت بهبود حرکات ریز دست، گرفتن‌های ریز دست مثل گرفتن دو انگشتی و گرفتن سه انگشتی، دست ورزی و مهارت‌های ریز دست از آن استفاده می‌گردد. از این وسیله می‌توان هم در کاردرمانی دست بیماران ارتوپدی و هم در کاردرمانی دست بیماران مغز و اعصاب استفاده نمود. این وسیله بیشتر جهت بهبود حرکات ریز و سرعت حرکات ریز کاربرد دارد و نمی‌توان از آن برای تقویت عضلات به صورت مقاومتی استفاده نمود.

 

دستکش روباتیک

با افزایش تکنولوژی، وسایل کاردرمانی دست نیز به روز شده و به صورت دیجیتالی به روش‌های بیوفیدبک و واقعیت مجازی در بهبود حرکت دست نقش آفرینی می‌کنند.از دستکش روباتیک می‌توان برای بهبود حرکات مچ دست و انگشتان دست استفاده نمود. مهارت ریز انگشتان دست نیز با این وسیله تقویت می‌گردد. از دیگر وسایل کاردرمانی دست که به صورت دیجیتالی منجر به بهبود حرکات دست می‌شوند می‌توان به رباط‌های دیجیتال، ای ام جی بیوفیدبک و … اشاره نمود که در ادامه توضیحات مفصل‌تری در مورد این وسایل داده شده است.

 

توییست بار

این وسیله کاردرمانی دست یک وسیله ارتجاعی بوده و برای حرکات ساعد، مچ و انگشتان دست بسیار مفید است. از این وسیله در مراحل انتهایی درمان زمانی که بیشتر به تقویت عضلات بصورت مقاومتی نیاز داریم استفاده می‌شود . این وسیله در کاردرمانی دست بیماران ارتوپدی بیشتر کاربرد دارد و انجام تمرین با این وسیله برای بیماران مغز و اعصاب کمی دشوارتر است.

 

هند اسکیت

هند اسکیت وسیله‌ای جهت بهبود حرکت خم و باز شدن آرنج و حرکت بالا آمدن شانه و پایین آوردن شانه به صورت فعال کمکی است. از این وسیله در بیماری شانه منجمد، سکته مغزی، ضربه مغزی، ضایعه نخاعی، و دیگر بیماری‌های مغز و اعصاب استفاده می‌شود.

 

سندینگ

وسیله‌ای از جنس چوب که بیشتر برای باز کردن کمکی آرنج در بیماری‌های مغز و اعصاب استفاده می‌شود. همچنین حرکت خم کردن مقاومتی آرنج را نیز می‌توان با این وسیله تقویت نمود.